अस्मिन् संसारे शक्तेः महिमा सर्वत्र दृश्यते । इयं शक्तिः देवेषु, दानवेषु, मानवेषु, पशुषु, पक्षिषु, ग्रहनक्षत्रेषु च सर्वत्र वर्तते ।
शक्तिं विना न सिद्ध्यति किमपि कार्यम् । पश्यतु भवान् सूर्यम् आकाशे, अयं रविः शक्त्या एव भासते तपति च । चन्द्रः अपि शक्त्या एव तमो हरति (निवारयति), लोकानां मनांसि आनन्दयति च । शक्ति-प्रभावादेव अग्निः दहति, वायुः वाति, जलं च वहति । किं बहुना, इयं पृथिवी अपि शक्त्या एव सर्वं धारयति ।
यत्र शक्तिः तत्रैव जीवनम् । यत्र नास्ति शक्तिः न तत्र जीवनम् । अग्नेः शक्तिः दाहकता अस्ति । यावत् तिष्ठति तत्र दाहकता तावत् एव अग्निं अग्निरिति मन्यते । अन्यथा असौ भस्म इति कथ्यते । पिपीलिकाः अपि तदुपरि सुखेन चलितुं शक्नुवन्ति ।
इदं जगत् निरन्तरं गतिशीलम् अस्ति । सूर्यः चलति, चन्द्रः चलति, ग्रहाः चलन्ति, नक्षत्राणि चलन्ति । देवाः, मनुष्याः, पशवः, पक्षिणः, जलचराश्च निरन्तरं चलन्ति । सर्वेषु गतिः वर्तते । इयं गतिः, इयं क्रिया, इयं स्थितिः--इत्येतत् सर्वं न भवितुमर्हति शक्तिं विना । अतः स्पष्टं वक्तुं शक्यते यत् अयं संसारः शक्तेः एव विलासः ।
इयं शक्तिः बहुविधा वर्तते---शरीरशक्तिः, बुद्धिशक्तिः, धनशक्तिः, जनशक्तिः, सैन्यशक्तिः, राष्ट्रशक्तिश्च । आसु बुद्धिशक्तिरेव श्रेष्ठा । यस्य शारीरिकं बलं स्यात् परं बुद्धिः न स्यात् तस्य तद् बलं व्यर्थम् एव । बलवान् अपि गजः बुद्धिमता मनुष्येण तद् वशम् आनीयते । ऊयानकः अपि सिंहः बुद्धिबलात् पञ्जरबद्धः क्रियते । बुद्धिं विना सिद्धिः न मिलति । बुद्ध्या एव विद्या प्राप्यते, बुद्ध्या एव यन्त्राणि निर्मीयन्ते ।
यद्यपि "सङ्घे शक्तिः कलौ युगे" इति कथितं, तथापि बुद्धेः महती आवश्यकता । अत एव कस्यापि संघस्य सञ्चालनं बुद्धिमन्तं नेतारम् अपेक्षते । परं बुद्धिस्तु सा एव हितकारिणी या सन्मार्गम् अनुसरति । इयमेव जीवनस्य उपलब्धिः ।
